2021 yılı Eylül ayında faiz indirimlerine başlayan Merkez Bankası 4 ayda 500 puan indirimle 2022’ye girince 7 aylık bir bekleme sürecine geçmişti. 2022 Ağustos prestijiyle da tekrar 4 ayda 500 puan daha indirim yaparak 2022 Aralık ve 2023 Ocak aylarındaki PPK’larda yeniden beklemeye geçti. Yaklaşık 1,5 yılda 1.000 baz puanlık indirimlerle Türkiye’de fonlamada gösterge olan siyaset faizi yüzde 19’dan tek haneye yüzde 9’a çekildi. Bu süreçte ana başlıklar Türkiye İktisat Modeli, krediler, dövizde ataklar ve onları takiple KKM sistemi oldu. Cumhurbaşkanı Erdoğan da her daim indirimleri desteklediğini söylemlerinde vurguladı. 2023 seçimlerine gidilen devirde ABD’de yatırım bankalarının aklı karıştı.
Türkiye, Wall Street ikiye böldü. Goldman ve JPMorgan üzere devler seçimlerden sonra faizlerde “fahiş” yükselişler bekliyor.
Piyasaların son devir ana tartışması siyaset yüklü olup siyasetin de ekseni iktisat olunca Bloomberg’den Beril Akman analizi dikkat çekti.
Türkiye’de 2021 Eylül’den 2023 Şubat ayına kadar geçen müddette, faiz oranları yüzde 19’dan 9’a indi.
Borsa İstanbul 2021 Eylül ayı son gününde 1.406 puandaydı, dün sert düşüş nedeniyle devre kesiciyle kapandığında 4.713 puan düzeyindeydi.
Enflasyon yeniden 2021 Eylül ayında yüzde 19,58 olarak açıklanmıştı. 3 Şubat cuma günü 2023 Ocak enflasyonu açıklanmadan 2022 yılını düşüşle yüzde 64,27 düzeyine tamamladı.
Dolar/TL de 30 Eylül 2021’de günü 8,8881 düzeyinden tamamlarken, 2022’de sakin seyretti ve 2 Şubat 2023’te 18,81 düzeyinde bulunuyor.
Erdoğan, “Faizlerin daha da ineceğini” söylerken, uzaklarda bir yerlerde Türkiye akılları karıştırıyordu.
Wall Street’in en büyük bankalarından JPMorgan Chase ve Goldman Sachs ekonomistleri Türkiye’nin fevkalâde düşük faiz oranlarını daha ne kadar sürdürebileceği konusunda ikiye bölünmüş haldeydi.
Mayıs seçimlerinden kısa bir mühlet sonra keskin bir siyaset değişikliği bekledikleri aktarılırken, her iki dev banka da üçüncü çeyrekte yüzde 30’a ya da mevcut düzey olan yüzde 9’un en az üç katına çıkacağını kestirim ediyor. Bu beklentiler TCMB’nin son on yılda görülmeyen düzeyde bir faiz artışı yapacağı gereksinimi olduğunu öngörüyor.
Kurumların açıkladığı son kestirimlerde Morgan Stanley ve ING Küme, Türkiye’nin faiz oranını yılın geri kalanında da yüzde 9’da tutmasını beklerken, Barclays yüzde 25 oranında artış, Bloomberg ekonomistleri de yeniden 3. çeyrekte yüzde 35 artış bekliyor.
Seçim sürecinde Türk tahvillerinde kalmak istemeyen yabancı yatırımcıların çıkışlarıyla geçen yıl dünyada en düzgün performans sergileyen borsa olan Borsa İstanbul’un Ocak ayında en makûs performansı sergilemesine de neden olduğu düşünülüyor.
Analizde 2018 yılından bu yana Kavcıoğlu’dan evvelki 3 liderin misyondan alındığına dikkat çekilirken, seçimler öncesinde de iktisatta çarkların dönmesinin sağlamak için, daha düşük oranlar beklentisini öne çıktığı belirtiliyor.
Bloomberg Türkiye ekonomisti Selva Baziki, Merkez Bankası’nın seçimden sonra birebir modelde devam etmesi için riskleri azaltmak ismine sermaye akışlarında kısıtlamalar gerektireceğini söylerken, ancak beklentilerinin yılın ikinci yarısında siyaset değişikliği olduğunu söyledi.
Türkiye İktisat Modeli’nden seçime kadar dönülmesinin oy oranlarında düşüşe neden olacağı öngörüsü, dün de Erdoğan’ın belirttiği üzere indirimlere devam sinyali olarak algılanabilir.
Muhalefetin Altılı Masası’nın seçilmesi halinde TCMB’nin bağımsızlığını tekrar tesis edeceği telaffuzuna de değinilen tahlilde, faiz oranlarında net bir yorum beklendiği de görülüyor.
HSBC ekonomisti Melis Metiner son raporunda, Erdoğan’ın yine seçilmesi halinde iktisat siyasetlerinde değişim beklemediklerini belirtirken, muhalefetin seçilmesini ise “belirsizlik” olarak yorumlasa da “geleneksel makro politikalara” dönüş olarak pahalandırıyor.
Son olarak Kavcıoğlu’nun geçen perşembe yaptığı Enflasyon Raporu 2023-I sunumunda faiz oranları konusundaki belirsizliğe de dikkat çekiliyor. Lakin TCMB’nin PPK metnindeki 2022 Aralık’ta kullandığı, “Kurul, mevcut siyaset faizinin global talebe ait artan riskleri dikkate alarak kâfi seviyede olduğunu değerlendirmiştir” sözünün 2023 Ocak metninde bulunmamasına değinildi.
Akman, TCMB’nin telaffuzlarının ‘her vakit tutarlı’ olmadığını belirtirken, 2022 Temmuz’da da oranlarda değişim olmayacağı telaffuzunu akabinde sonraki ay faizi 100 baz puan indirdiğini vurguluyor. 2021 yılında da Mart ayında vazifeye gelen Kavcıoğlu, piyasada indirim olacağı söylentilerini uzun mühlet enflasyon görünümü telaffuzuyla bertaraf ederken, ardından çekirdek enflasyonun izleneceği belirtilmiş, sonrasında ‘cari fazla’ telaffuzuyla uzmanları şaşırtarak iktisat modeline öncülük ederek Eylül’de indirim döngüsünü başlatmıştı.
Kavcıoğlu, son sunumda faiz indirimi için genel şartları ortaya koyan daha evvelki açıklamalara işaret ederek şunları söylemişti:
Faiz oranlarını düşüreceğimizi, indireceğimiz yahut birebir tutacağımızı asla söylemiyoruz, bu yanlış olur.
Dün ABD Merkez Bankası Fed faiz artırımlarına devam etti. TCMB Ocak ayını pas geçti fakat Cumhurbaşkanı Erdoğan, Fed’in faiz artırdığı dakikalarda “faizlerin daha düşeceğini” vurguladı. Seçimler 14 Mayıs’ta yapılırsa o tarihe dek 3 PPK toplantısı kaldı.
Siz ne diyorsunuz? Merkez Bankası ne yapacak? Ne yapmalı? Yorumlarda buluşalım. ??
