Anayasa Mahkemesi, 2 yıllık süreçte aldığı 9 farklı disiplin cezası ve unvanının geri alınması kararı açtığı davalarla iptal edilen fakat tazminat talebi kabul edilmeyen doçentin ferdi müracaatında, maddi ve manevi varlığını müdafaa ve geliştirme hakkının ihlal edildiğine karar verdi.
Resmi Gazete’de yer alan karara nazaran, Bingöl Üniversitesinden doçent unvanıyla vazife yapan müracaatçıya, üniversite idaresi tarafından 2011-2013 periyodunda 9 başka disiplin cezası verildi. Bu disiplin cezalarının üçü itiraz üzerine Yükseköğretim Kurumu (YÖK) tarafından kaldırılırken, başkaları açılan davalarda mahkemelerce iptal edildi.
Bu süreçte verilen disiplin cezaları nedeniyle ruhsal azaba maruz kaldığını ileri süren müracaatçı, ziyanların tazmini için manevi tazminat davası açtı. Mahkemece hizmet kusuru bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verildi. Danıştay da bu kararı onadı.
Daha sonra üniversite tarafından “intihal” argümanıyla doktora tezi iptal edilerek unvanı geri alınan müracaatçı, açtığı davayı kazandı ve unvanını geri aldı. Misyon mühletinin sona ermesi üzerine de yine atanma istemi üniversite idaresince reddedilen müracaatçının sürecin iptali istemiyle açtığı dava, lokal mahkeme ve Danıştay tarafından reddedildi.
Ayrıca üniversitenin rektörü ile ortasında hakaret davası bulunan, yaşadığı süreç nedeniyle çeşitli sıhhat kurumları tarafından “depresif his durumu, anhedoni, insomnia ve depresif nöbet” teşhisleriyle istirahat raporları düzenlenen müracaatçı, Anayasa Mahkemesine ferdi müracaatında ruhsal taciz nedeniyle haklarının ihlal edildiğini ileri sürdü.
Başvuruyu kıymetlendiren Yüksek Mahkeme, Anayasa’nın 17’inci hususunda teminat altına alınan kişinin maddi ve manevi varlığını muhafaza ve geliştirme hakkının ihlal edildiğine hükmetti. Ayrıyeten, ihlalin sonuçlarının ortadan kaldırılması ismine yine yargılama yapılmak üzere karar örneklerinin Danıştay ve ilgili mahallî mahkemeye gönderilmesi kararlaştırıldı.
“MANEVİ ZİYAN TAZMİN EDİLMEDİ”
Anayasa Mahkemesinin kararında, müracaatçının haksız yere maruz kaldığını ileri sürdüğü süreçlerin ömrüne tesiri bakımından “çekilmez bir yük ve yoğunluk derecesine ulaşıp ulaşmadığı”na bakılırken süreç içinde gerçekleşen olayların tümünün birlikte kıymetlendirilmesi gerektiğine işaret edildi.
Başvurucunun lokal mahkemelere sunduğu dilekçelerde, hakkında yürütülen disiplin soruşturmalarının ve verilen disiplin cezalarının bir azap aracı olarak kullanıldığını ve kendisine ruhsal taciz uygulandığını, bu süreçte tedavi görmek zorunda kaldığını belirttiği aktarılan kararda, birinci derece mahkemeleri tarafından ise bu istikamette rastgele bir kıymetlendirme yapılmadığı kaydedildi.
Kamusal makamların ruhsal taciz oluşturan durumları tespitle yetinmemesi gerektiği, bu tıp davranışların oluşmaması ya da telafi edilmesi maksadıyla da tesirli tedbirleri süratle alması gerektiği vurgulanan kararda, şunlara yer verildi:
“Kamusal makamların ruhsal taciz savları karşısında süratli davranarak gerçeği ortaya çıkarması, ruhsal tacizi ortadan kaldıracak, tekrarlamasını önleyecek önlemleri alması ve mağdurun ziyanlarının giderilmesini sağlamasının bir yandan kamusal hizmetin faal bir halde yürütülmesine hizmet edeceği, öbür yandan kişinin maddi ve manevi varlığının korunması bağlamındaki olumlu yükümlülüğün gereği olduğu söylenebilir. Bununla birlikte somut olaydaki tam yargı davasının maddi ve manevi varlığın korunması ve geliştirilmesi hakkı bağlamında giderim sağlayacak yol olduğu tartışmasızdır. Lakin mevcut müracaatın şartlarında tam yargı davasının reddedilmesi nedeniyle müracaatçının var olduğu açık olan manevi ziyanlarının tazmin edilemediği görülmüştür.”
“HAK İHLALİ”
Yargı süreci sonunda mahkemelerce verilen ret kararlarında, müracaatçının ziyanlarını tazmin edecek formda ilgili ve kâfi münasebetler içermediği kaydedilen kararda, şu değerlendirmeler yer aldı:
“Sonuç olarak somut müracaatta kamusal makamlar tarafından tesirli tedbirler alınmaması ve yürütülen tam yargı davasında derece mahkemelerince ulaşılan sonuçların ilgili ve kâfi münasebetlerle açıklanmaması nedeniyle kişinin maddi ve manevi varlığını muhafaza ve geliştirme hakkı kapsamında kamusal makamlarca üstlenilmesi gereken olumlu yükümlülüklerin yerine getirilmediği kanaatine varılmıştır. Anayasa Mahkemesi açıklanan münasebetlerle kişinin maddi ve manevi varlığını muhafaza ve geliştirme hakkının ihlal edildiğine karar vermiştir.”
AA