Derleyen: Melike Sarıkaya / Milliyet.com.tr – 1980’lerin Türkiye’sinde ortaya çıkan ‘sakallı bebek’ olayı, o devrin en büyük sansasyonlarından biri haline gelmişti. İstanbul’da dünyaya geldiği söylenen bu sıra dışı bebek, sakallı doğmuş, doğduktan kısa bir mühlet konuşmuş hatta rivayetlere nazaran kıyameti getireceğini dahi söylemişti. Bu harika olay, o yıllarda halk ortasında kulaktan kulağa yayılan söylentilerle birlikte mistik ve dini yorumlarla daha da gizemli bir hale büründü. Basında geniş yer bulan bu olay, bilim dünyası ile toplumun inançları ortasında derin tartışmalara yol açtı. Kimileri olayı ‘ilahi bir işaret’ ya da ‘kıyamet alameti’ olarak yorumlarken, devrin tıp uzmanları ise bebeğin durumunu genetik bir anomali olarak açıkladılar. Lakin ortada hakikaten bir sakallı bebeğin olup olmadığı ise büsbütün meçhul olmakla birlikte, olay yalnızca bir tıbbi olay olmaktan çıkarak halkın zihninde uzun yıllar konuşulacak bir efsaneye dönüştü.
‘SAKALLI BEBEK PANİK YARATTI!’
1980’lerin Türkiye’sinde gazetecilik, bugün bildiğimiz dijital çağın çok uzağındaydı. İnternetin olmadığı, toplumsal medyanın şimdi doğmadığı bir devirde, basılı medya halkın en değerli bilgi kaynağıydı. O yıllarda, gazeteler kamuoyunu bilgilendirmekten çok daha fazlasını yapıyor, kimileri ise sansasyonel ve asparagas haberlerle dikkat çekmeye çalışıyordu. Örneğin karnından 10 metrelik yılan çıkan bayan haberinden, Ay’da bulunan kırık çömleğe ya da ateşlendikten sonra geri dönen kurşunların üretildiği savlarına kadar pek çok çarpıcı olay, gazetelerde geniş yer buluyordu. Hatta bilim insanlarının ölümsüzlük ilacını bulduğu üzere çarpıcı başlıklar da bu devrin ilgi cazip haberleri ortasında yer almıştı. Sakallı bebek haberi de işte bu biçimde ortaya çıktı.
O devir asparagas haber yapma konusunda isminden kelam ettiren Tan gazetesi, 1 Ağustos 1987 tarihli gazetesinde “Sakallı Bebek Panik Yarattı!” manşetiyle bir haber yayınladı. Haberin içeriğine nazaran İstanbul Cerrahpaşa Hastanesi’nde bir bebek doğmuştu lakin bu bebek sıradan bir bebek değildi. Bu bebek, habere nazaran sakallı bir formda doğmuş ve doğumundan çabucak sonra konuşmaya başlamıştı. O denli ki konuşmaya başlamasıyla birlikte bayramın 2’nci günü kıyamet kopacağını haber vermişti.
Bu haber bilhassa İstanbul halkı ortasında süratle yayılarak büyük bir infiale sebep oldu. Beşerler, gazetede yazılanları gerçek sanıp büyük bir paniğe kapıldı. Sokaklar, kahvehaneler, konut sohbetleri sakallı bebek haberine odaklandı. Bazıları bebeğin kıyameti haber veren kelamlarını ciddiye alarak dehşete kapılırken, bazıları ise bu gizemli olaya dair farklı kıssalar üretmeye başladı. Her gün bu efsaneye yeni ayrıntılar ekleniyor, olayın boyutları daha da fantastik hale geliyordu. O denli ki sakallı bebeği hayalinde gördüğünü argüman edenlerden, onunla direkt konuştuğunu söyleyenlere kadar türlü türlü rivayetler ortaya çıkmaya başladı. Bebeğin ailesinden olduğunu argüman edenler bile vardı. Kimileri kendisini sakallı bebeğin annesi ya da babası olarak tanıtıyor, yaşadıkları kelamda mistik tecrübeleri beşerlerle paylaşıyorlardı. Bu durum, yalnızca Tan gazetesinin değil, halkın da bu cins haberlerle ne kadar ilgili olduğunu gözler önüne seriyordu.
Hatta, ARAT Araştırma Kuruluşu’nun “Halk kimi konuşuyor, neyi tartışıyor ve kimi başarılı buluyor” anketine nazaran, 1987 Ağustos ayının en çok konuşulan bahisleri ortasında sakallı bebek efsanesi 8. sırada yer alarak birinci 10’a girmeyi başardı. Bu sonuç, efsanenin halkın gündeminde ne kadar derin bir yer edindiğinin değerli bir göstergesi oldu.
Gazetede yer verilen tezlere nazaran ‘Sakallı Bebek’ yüzünden arbedeye tutuşanlar bile oldu.
BÖYLE BİR DOĞUM HİÇ GERÇEKLEŞMEDİ
‘Sakallı Bebek’ savının kısa müddette ülke gündemi bahisleri ortasında girmesinin akabinde İstanbul muhabirleri derin bir araştırma içerisine girmişti lakin ülkenin rastgele bir yerinde sakallı bebeğin izine rastlanılmadı. Öyle ki Cerrahpaşa Tıp Fakültesi, Doğum Servisi yetkilileri de bu argüman üzerine açıklamada bulunup, “Böyle bir doğum hastanemizde olmadı, bu olay kurgudur. İnanılacak bir şey değildir” dediler.
Zeynep Kâmil Hastanesi Başhekimi Vahit Gedikoğlu da mevcut teze yönelik, “Böyle bir doğum mümkün değil. Bu türlü bir söylentinin aslı olacağını hiç zannetmiyorum” şeklinde konuştu. Kimi bireyler ise sakallı bebek öyküsünün aslında Umberto Eco’nun ünlü romanı ‘Gülün Adı’nda geçem bir olaydan ilham alınarak kurgulandığını öne sürdü. Buna nazaran olay büsbütün uydurma ve edebi bir esin kaynağına dayanıyordu. Gerçekten, 14 Ağustos 1987 tarihli Milliyet gazetesinde ise müellif Melih Aşık “Sakallı Bebek İtalya Patentli” başlıklı yazısında da bu mevzuyu ele aldı, sakallı bebeğin aslında İtalya kökenli bir kurgudan ibaret olduğu tabir etti. Yani sakallı bebek hiçbir vakit gerçek olmadı, sahiden o denli bir bebek doğmadı ya da kıyamet kopmadı!
Haberde yazdığına nazaran sakallı bebek, doğar doğmaz konuşarak bayramın ikinci günü kıyametin kopacağını haber vermişti. Birçok kişi günlük hayatına bu kelamda kehanetin gölgesinde devam ediyor, ‘yaklaşan kıyamete’ karşı ne yapacaklarını bilemiyorlardı. Hatta olay o kadar büyümüştü ki dönemin Diyanet İşleri Başkanı dahi sürece dahil olarak, “Kıyameti kimse bilemez, lakin her an hazırlıklı olmalı” halinde açıklamada bulunmuştu. Nokta mecmuasının 16 Ağustos 1987 tarihli sayısında ise sakallı bebeğin doğduğu söylenen Cerrahpaşa Hastanesi’nin bayramın ikinci üzere kıyamet yeri üzere olduğu, dolup taştığı yazıyordu. Lakin bayramın ikinci günü geldiğinde korkulan kıyamet gerçekleşmedi. Sokaklarda, kahvehanelerde konuşulan bu senaryonun aslında uydurma olduğu anlaşıldı, kısa müddette gündemin konusu değişti. 6 Aralık 1987 yılında ise Tan gazetesine Muzır Maddesi’ne alışılmamış yayın yaptığı gerekçesiyle 413 milyon liralık ceza kesildi.
Korku gazetesinin manşetinde paylaşılan bebek fotoğrafı
10 YIL ORTAYLA İKİNCİ VAKA
Sakallı bebek haberinin büsbütün uydurma bir haber olduğu anlaşılmıştı. İnsanların hafızasından silinmemiş olsa da o eski endişe ve kaygı bitmişti. Lakin ismi dahi ürperti içeren bir gazete olan Dehşet gazetesi 23 Mayıs 1997’de Tan gazetesinin yıllar evvelki haberiyle tıpkı manşeti kullanarak yeni bir sakallı bebek haberi paylaştı. Bu haberde ise hastane ismi verilmemiş olmakla birlikte, doğmuş olan sakallı bebek tekrar kıyamet tarihi vermişti. Yeni sakallı bebeğe nazaran ise kıyamet yılbaşı gecesi kopacaktı. Hatta Dehşet gazetesi işi bir adım daha öteye taşımış, üzerinde oynama yapılmış bebek fotoğrafı dahi kullanmışlardı. Haberde yazana nazaran ise bu bebek fotoğrafı, bebeğin doğduğu hastanedeki hemşire tarafından gönderilmiş. Yılbaşı gecesi geldi, geçti. Olağan ki bu haberin de asparagas olduğu anlaşıldı.