GÖKÇER TAHİNCİOĞLU
Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, Anayasa Mahkemesi’nin hak ihlali ve derhal tahliye kararına karşın, akademisyen-yazar Mehmet Altan’ın tahliyesine karar vermeyerek, 5,5 ay fazladan cezaevinde kalmasına yol açan, buna karşın Yargıtay üyeliğine atanan Orkun Dağ için verdiği ödül üzere bir kararın münasebetini açıkladı. Daire, Dağ aleyhinde, yargı kararına uymadığı ve Altan’ı özgürlüğünden yoksun bıraktığı için açılan tazminat davasını tarz tartışmasına girerek reddetti. Daire, ikiye karşı üç üyenin oyuyla verdiği kararda, davanın Hukuk Muhakemeleri Yordamı Kanunu’na (HMK) nazaran açılmasına karşın Ceza Muhakemesi Kanunu’nu (CMK) uyguladı. CMK’deki “koruma tedbiri” başlıklı, davayla direkt ilgisi olmayan maddeyi uygulayan üç üye, bu unsura nazaran, dava açma zamanaşımı mühletinin bir yıl olduğunu, bunun da geçtiğini belirtti.
Karşı oy kullanan iki üye ise hakimin aksiyonunun açık biçimde tazminat gerektirdiğini tabir etti. Altan’ın avukatı Figen Albuga Çalıkuşu, karara itiraz etti.
Çalıkuşu, itirazında, “Yargıtay 4. Hukuk Dairesi tazminat davalarında ihtisas dairesidir. Tarz hukuku cümlesinden olan dava açma mühleti üzere yordamı bir bahiste Yargıtay ihtisas dairesinde 5 üyenin 3’e 2 olarak ayrışması da çok dikkat caziptir. Bu durum dahi başlı başına haklı davanın reddine münasebet yaratma telaş ve uğraşının ispatıdır” tabirlerini kullandı.
Gerekçeli karar açıklandı
Altan’ın avukatı Figen Albuga Çalıkuşu, AYM kararını uygulamayan dört hâkim hakkında tazminat davası açmıştı. AYM kararını uygulamamasına karşın, ödüllendirilerek HSK tarafından Yargıtay üyeliğine seçilen Orkun Dağ hakkındaki 50 bin TL’lik tazminat davası, bu nedenle Yargıtay’a gönderilmişti.
Davaya bakan Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, zamanaşımını münasebet göstererek başvuruyu reddetti. İkiye karşı üç üyenin oyuyla verilen kararın münasebeti açıklandı.
HMK yerine CMK
Kararda, tazminat davası HMK’ya nazaran açılmış olmasına karşın, üç üye, CMK’ya nazaran hak düşürücü süreyi hesapladı. Dört sayfa boyunca neden CMK’nin, “koruma tedbiri” başlıklı hususunun davada uygulandığını açıklamaya çalışan üç üye, “CMK’nin nispeten davayla ilgili daha fazla özel karar içerdiği” münasebetini gösterdi.
Muhalif üyelerden net tavır
İki üyenin karşı oy yazıları da gerekçeli kararda yer aldı. Karşı oy kullanan Hulusi Akdere, kararında, “Anayasamızın 153/5.maddesine nazaran Anayasa Mahkemesi kararları yasama, yürütme ve yargı organlarını, yönetim makamlarını gerçek ve hükmî bireyleri bağlar. Davacının yargılandığı Ağır Ceza Mahkemesinde Anayasa Mahkemesi’nin uzun tutukluluğa ait hak ihlali kararı Ağır Ceza Mahkemesince dikkate alınmamıştır. Bu nedenle HMK’nun 46.maddesinde belirtilen açık kanun kararına terslik bulunmaktadır. Davacı faydasına tazminat şartları oluşmuştur. Vakit aşımı ve hak düşürücü müddet kelam konusu değildir. Davanın temeli hakkında karar verilmesi gerekirken hak düşürücü nedeniyle davanın reddine karar verilmesinin yasaya ters olduğu kanısıyla çoğunluğun görüşüne katılmıyorum” ifalerini kullandı.
Karşı oy kullanan öbür üye Mustafa Çakmak da davada neden HMK kurallarının uygulanması gerektiğini belirtti. Çakmak, HMK’ye nazaran hak düşürücü zamanaşımı mühletinin iki yıl olduğuna da dikkati çekti.
Avukattan isyan: Muhafaza gayreti
Avukat Çalıkuşu, karara itiraz ederek davayı Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’na taşıdı. Çalıkuşu, karşı oy münasebetinde, CMK’nin 141. Unsuruyla, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 46. Hususundaki tabirleri karşılaştırdı.
Çalıkuşu, şöyle devam etti: “Tüm bu açıklamalar karşısında, yargıçların genel olarak hukuksal sorumluluğunu düzenleyen mevzuat ile müdafaa önlemlerinden kaynaklanan tazminata ait mevzuat ortasında, genel özel kanun bağlantısı ya da önceki-sonraki kanun bağlantısının varlığından kelam edilemeyeceği açıktır.
HMK m.46- 49’da düzenlenen hâkimin “yargısal faaliyetinden” kaynaklanan tazminat davası ile 5271 sayılı Türk Ceza Kanunu m.141 vd.’de düzenlenen ceza yargıçlarının “koruma önlemlerine ait kararlarından” kaynaklanan tazminat davası ortasındaki farka değinmekte fayda vardır. TCK m.141 ve devamında haksız arama, el koyma, yakalama ve tutuklama hallerinde bireyin uğradığı ziyanı Devlet’in tazmin etmesi kelam bahsidir. Buna nazaran HMK m.46 vd. ve TCK m.141 vd.’nda düzenlenen sorumluluk kurumları, maksat, kaynak, şartlar ve sonuçlar bakımından farklı alanları düzenlemektedirler.
Bu iki kurum ortasında genel kanun -özel kanun ilgisi ya da evvelki kanun – sonraki kanun münasebetinden bahsedilemez. Biri oburunun yerine geçemez… Yargıtay 4. Hukuk Dairesi tam da Anayasa Mahkemesi Genel Heyet kararında olduğu üzere, davanın CMK 141. Hususa nazaran açıldığı mazeretine sarılıp, Anayasa’yı yok sayan hâkimi müdafaa uğraşı içine girmiştir. Yoksa bu dilekçede arz ettiğim yasal mevzuatı ve kararları bilmiyor olduklarını hiç düşünmek istemem.“