HATAY – Zelzelenin 11. gününde Hatay Serin Yol’da ateşin başında toplanan gençler, gün içinde yaptıkları işleri konuşuyorlar. Burası Hatay’ın merkezine biraz daha uzak bir arada. Daha çok dört ya da beş katlı binalardan oluşan bir semt. Serin Yol Belediyesi’ne ilişkin açık bir yüzme havuzunun olduğu tek katlı binayı, yardımların dağıtıldığı bir merkez yapmaya çalışıyorlar.
Daha evvel Armutlu’da bir merkezleri varmış. Lakin orayı tahliye etmişler. Tamer Doğan, zelzelenin neredeyse ikinci günü Hatay’a yardım getiren gönüllülerden. Hatay’da yiyecek içecek giysi üzere yardımların yapıldığı bu merkezleri birinci kuranlar, sol yapılardan olan gönüllüler olmuş. Birinci evvel Armutlu’da kurdukları merkezle sırf yardım değil, yıkıntılar altındaki insanların kurtulması içinde seferber olunmuş. Tamer Doğan’ın anlattıkları aslında bölgeye yardım getiren sivil örgütlenmelerin hepsinin yaşadıklarının bir özeti…
Farklı kentlerden gelen yardımlar tasnif edilip, dağıtılıyor. ‘İLK GÜNLER KİMSE YOKTU’
Depremin ikinci gününde vardıkları Armutlu’da gelen yardımları bir parkta dağıtmaya başlamışlar. Birebir vakitte enkaz altında kalanların kurtulması için mahalle halkına yardım etmeye başlamışlar. Başlangıçta çok büyük bir dayanışma olduğunu aktarıyor Tamer Doğan. Birinci günden itibaren yardım çalışmalarına katılan herkesten duyduğumuz bilgiyi o da yineliyor: “İlk günler kimse yoktu.”
İlk başlangıçta ise en büyük muhtaçlık, yiyecek ve yağmur altında kalanların ısınması, giyecek muhtaçlıklarının karşılanması olmuş. Vakitle kurtarma çalışmaları için yardım vazifelileri ve güvenliği sağlayacak askerler de gelmiş. Lakin gelen bu bireylerin de yiyecek sorunu ortaya çıkmış. Tamer Doğan, “Yemek verdiğimiz vakit kuyrukta, asker, polis, itfaiye vazifelisi, AFAD vazifelileri oluyordu. Buraya bırakılmışlardı ancak yiyecek meselelerinin nasıl halledileceği düşünülmemişti” diyor.
Fakat bu dayanışma duygusu ‘yağma yapıldığı’ söylentileri üzerine bölgede şiddet olaylarının başlaması üzerine kesintiye uğramış; “Bir anda etrafımızda küçük kümeler dolaşmaya başladı. Bunlar yağma yapanlara mahzur olmak için geldiklerini söylüyorlardı. Orta sokaklarda enkazlara yardıma gelenlerin dövüldüğü söylentileri yayılmaya başladı” diye konuşuyor.
Doğan, vakit zaman bellerindeki silahları kendilerine göstermeye başladıklarını söylüyor. Bunun üzerine çabucak yanlarında bulunan Türkiye Komünist Partisi’nin yardım merkezi ile birlikte güvenlik meselesini çözmeye çalışmışlar. Bu kümelerin gelmesi üzerine istekli gelen birtakım bireyler, güvenlik derdi ile bölgeden ayrılmaya başlamış.
‘HALKIN UMUDU KIRILINCA KENTİ TERK ETMEYE BAŞLADI’
Fakat bölgede yaşayanlar açısından en büyük kırılma noktası, 11 Şubat’ta ortaya çıkan ‘baraj yıkıldı’ söylentisi olmuş. “Bir anda aşağıdan ‘baraj yıkıldı’ diyerek birileri koşmaya başladı” diyen Doğan, durumu teyit ettirmek için asker ve polisin bulunduğu yere gidip durumu sormuş. Fakat onlar da emsal halde karşılık verince inandığını anlatıyor. Ama Hataylı birkaç arkadaşının, “Burada baraj yok” kelamı üzerine merkezin tahliyesini engellemiş. “Fakat onların söylediği bu karışıklıkta duyulmadı” diyen Doğan, bu olaydan sonra bölgedeki halkın umudunun kırıldığını ve kenti terk etmeye başladığını söylüyor.
TKP Merkez Komite yöneticisi Berkay Kemal Önoğlu, yardım etmek için gelenlerin sayısının azaldığını belirtiyor. Bölgedeki nüfusun kenti terk ettiğini TKP Merkez Komite yöneticisi Berkay Kemal Önoğlu da doğruluyor. Gece saatlerinde bile canla başla çalışan TKP’li gençlerin olduğu merkezde görüştüğümüz Önoğlu, vakitle yardım istemek için gelenlerin sayısının azaldığını söylüyor.
Buraya gece karanlığında yan yatmış, yıkılmış, yıkıntıların ortasından açılmış bir yoldan gece karanlığında ulaşıyoruz. Merkezin çabucak gerisinde jandarmaya ilişkin bir bina bulunuyor. Etrafta Jandarma Özel Harekat, polis, AFAD vazifelileri, buldozerler, itfaiye araçları gidip geliyor. Bu merkezde sıhhat vazifelileri, gelen ilaçları tasnif etmiş. Başlangıçta buradan dağıtım yaptıklarını aktarıyor Önoğlu. Fakat bulundukları yerde çok az sivil kaldığını, buraya gelip yardım isteyenlerin sayısının azaldığını anlatıyor.
Bülent Akbay, tırlara el konulmaması için alternatif rotalar oluşturulduğunu anlatıyor. ‘TIRLARA EL KONULUYOR’
Kurdukları sistemle kentin değişik yerlerinden ve köylerden gelen yardım taleplerine karşılık vermeye çalışıyorlar. Yardımlar, buradan muhtaçlık duyulan yerlere gidiyor.
Fakat son bir haftadır yardımların bu merkezlere ulaşmasında bir diğer sorun ortaya çıkmış. İskenderun’da denize yakın bir noktada bulunan bir restoranın sahibi tıpkı vakitte avukat olan Bülent Akbay, yardımların kentin girişinde bulunan jandarma noktasında alıkonulduğunu söylüyor. Kendilerine gelen yardım tırlarına el konulup AFAD’ın depolarına götürülüyormuş. Bu yüzden denetim noktalarına takılmadan merkeze ulaşması için tırlara alternatif rotalar oluşturuyorlar. “Burası özel bir yer. Biz direkt muhtaçlığı olan ailelere ve köylere, buradan istekli arkadaşlarımızın araçları ile yardımları ulaştırıyoruz” diyor.
Hataylılar, kenti terk ederken tekrar döneceklerini duvara yazdı. ‘YARDIM ÇALIŞMALARI KOORDİNELİ DEĞİL’
Tırlara el konulması sivil yardım kuruluşları için büyük bir sorun. Tamer Doğan da belediye üzere kamu kurumlarının kendilerine büyük dayanak verdiğini lakin gelen yardımlara el konulmasının büyük bir sorun olduğunu söylüyor.
Bölgedeki yardım kuruluşları ortasında bir uyum olmaması da büyük bir sorun oluşturuyor. Siyasi partilerin kurdukları, STK’lerin ve burada yaşayanların kendi ortalarında oluşturdukları yardım çalışmaları ortasında bir eşgüdüm olmaması birtakım meseleler yaratıyor. Bülent Akbay, “Herkes kendi toplumsal münasebetleri ile yardım talebinde bulunuyor. Bazen iki yardım kuruluşunun birden tıpkı yere yardım gönderdiği de olabiliyor” diyor. Birebir şey elbette devletin ve başka yardım kuruluşları için de geçerli. Bu nedenle AFAD’ın yardımlarını kapsayacak bir yazılım üzerinde çalışılıyor. Bölgede ömrün tekrar başlaması ve gidenlerin geri dönmesi için ortak bir yardım tertibinin gerekli olduğundan bahsediliyor.
Seyahat aksiyonları sırasında hayatını kaybeden Ali İsmail Korkmaz, Ahmet Atakan ve Abdullah Cömert. Şehrin yıkılmış sokaklarından geçerken binaların önünde gördüğümüz küçük giysi ve ayakkabı yığınları da bu durumu gösteriyor. Bunlar, zelzelenin birinci günlerinde gelen yardımların gelişi hoş dağıtılmasından arta kalanlar. Ama zelzelenin üzenden geçen 11 günün akabinde yardımların biraz daha sistemli hale geldiğini söyleyebiliriz.